De "Verkentoren" in Hattem is niet de Verkentoren

Gemeentearchivaris Hoefer schreef in 1904 dat de Verkentoren op de zuidoosthoek van de vesting lag. Hij moet dat hebben opgetekend uit de volksmond. Dat was bijna juist, maar de echte, reeds lang verdwenen, Verkentoren lag een deurtje verder naar het noorden en is begin zeventiende eeuw al verdwenen onder Kerkhofstraat 8. Michiel van der Leeuw toonde dat al in 1991 aan. De Varkenstoren was een reeds vòòr de zeventiende eeuw gesloopte muurtoren in een stuk muur dat in onbruik was geraakt omdat er buiten een nieuwe muur was gebouwd. De oude muur en toren en bijbehorende strook grond zijn door de stad uitgegeven voor woningbouw. Kerkhofstraat 10 en verder zijn toen gebouwd met de oude stadsmuur als achtergevel, nummer 8 is gebouwd op het fundament van de Varkenstoren en steekt daarom toen en nog steeds ten opzichte van de buren naar achteren uit, evenals de toren voordien.

De verdwenen toren op de zuidoosthoek van de stad waarvan het fundament nu zichtbaar is, was de Lenartstoren. Een andere toren waarvan we de plek kennen was de Bourgonjetoren in het midden van de Schipperswal

De Lenartstoren linksboven en het huis op de plek van de Varkenstoren onder met kleurtje

(Zie Heemkunde Hattem afl 47, blz. 66 en afl. 77 blz. 175)

De Verkentoren in Hattem is Varkenstoren

Sommige Hattemers denken dat de naam Verkentoren van het werkwoord verkennen komt. Dat is niet juist. De naam komt van varkens. Het bewijs vinden we in de rekeningen van de Hoenwaard (= een grote gemeenschappelijke weide) van 1576 en 1582. Daar vinden we verkenstoren in drie posten alle keren geschreven met -s. Dat moet wel van varkens komen en kan niet van verkennen afkomstig zijn.

1576 Item noch doer bevel van den

raet unde gemensluijden een doerre

laeten maeken voier den Verkenstoernne

De stad was blijkbaar eigenaar en het stadsbestuur gaf de weidemeester van Hoenwaard opdracht om een deur te laten maken. Kennelijk was de Hoenwaard pachter/gebruiker van de Verkenstoren.

1576 Item noch een solet laetn maeken

voier de Verkenstoernne miet een 

neijen schloetel, dae voier betaelt 6

stuivers

1582 Item ein bolt an den Verckens-

torne laten maeken gecost

3 stuivers

Verkennen is overigens een jonger woord en werd eerst gebruikt als men echt op pad ging om ergens in den vreemde de omgeving te bespieden en niet als men stil in een vesting zat.